โรคนิ่วสามารถเกิดได้กับทุกเพศทุกวัย แต่พบในเพศชาย มากกว่าเพศหญิงถึง 3 เท่า เกิดได้กับทุกชนชาติ มักพบในประเทศเขตร้อน มากกว่าเขตหนาว พบในหน้าร้อนมากกว่าหน้าหนาว อาหารก็มีส่วนที่ทำให้เกิดโรคนิ่ว อาชีพที่ทำงานกลางแดด ทำงานอยู่หน้าเตาไฟมีโอกาสเป็นมากกว่า.
ความเข้มข้นของผลึกที่มีอยู่ในน้ำปัสสาวะ คือ ถ้ามีความเข้มข้นมาก ก็มีโอกาสที่นิ่วจะก่อตัวมากขึ้นนั้น หมายความว่าถ้าดื่มน้ำมาก จะทำให้ความเข้มข้นของผลึกเหล่านั้นลดลงด้วย ความเป็นกรด-ด่าง ของน้ำ ปัสสาวะ สารระงับการตกตะกอนในน้ำปัสสาวะ.
สาเหตุที่พบมิได้มากมาย
- พันธุกรรม เช่น โรคไต บางชนิด (Renal Tubular Acidosis)
- ขาดสารยับยั้งนิ่วในผู้ป่วย (Citrate Pyrophosphate)
- อายุ พบนิ่วในกระเำพาะปัสสาวะมากในเด็กและผู้สูงอายุ นิ่วในไตและท่อไตมักพบในผู้ใหญ่
- สภาพแวดล้อม และภูมิอากาศ มักพบนิ่วในหน้าร้อน และภูมิอากาศแห้งแล้งมากกว่า
- การดื่มน้ำและปริมาณปัสสาวะ ผู้ที่ดื่มน้ำน้อย จำนวนปัสสาวะน้อยมีโอกาสพบนิ่วมากกว่า
- อาหาร บางชนิดมีส่วนสำคัญในการเกิดนิ่ว เช่น นิ่วยูริค จะพบมากขึ้นในผู้ที่ทานโปรตีนมาก เป็นต้น
อาการ
นิ่วมักจะทำให้มีอาการปวดที่เอวหรือท้องน้อยขึ้นอยู่กับขนาดของนิ่วตำแหน่งของการอุดตัน เช่น นิ่วที่อยู่ในท่อไตจะมีอาการปวดได้ มากกว่านิ่วที่อยู่ในไต อาการปวดนี้จะปวด ตลอดเวลา หรือ ปวดเป็น ๆ หาย ๆ ได้
การตรวจวินิจฉัย
การเอ็กซเรย์ IVP (Intravenous pyelography) เพื่อดูการทำงานของไตทั้งสองข้างและตำแหน่งของนิ่วที่มีการอุดตัน
การรักษา
ขึ้นกับขนาดของนิ่ว ตำแหน่งของนิ่วและผลต่อการทำงานของไต นิ่วมีขนาดเล็กประมาณ 4 มิลลิเมตร มักจะสามารถหลุดออกไปได้เอง นิ่วที่มีขนาดใหญ่ขึ้น และมีผลทำให้ไตทำงานได้ไม่ดี หรือนิ่วที่ไม่สามารถหลุดออกมาเองได้ มีแนวทางรักษาดังนี้
1.การสลายนิ่วคืออะไร
การสลายนิ่ว (EEWL) Extracorporeal Shockwave Lithotripsy เป็นกรรมวิธีรักษาโรคนิ่วในทางเดินปัสสาวะที่ไม่ต้องผ่าตัด ไม่มีบาดแผลและไม่ต้องดมยาสลบโดยการใช้คลื่นเสียงความถี่สูง ที่มีความจำเพาะหรือพลังงาน Shok wave ไปสู่ตัวนิ่วที่แข็ง ทำให้เกิดแรงกระแทกที่ก้อนนิ่ว ทำให้เกิดรอยร้าวจรแตกเป็นผงในที่สุด ผงนิ่วจะหลุดไหลออกมาพร้อมกับน้ำปัสสาวะคลื่นเสียงที่กำเนิดมาจากเครื่องสลายนิ่วจะถูกควบคุมให้พุ่งสู่ก้อนนิ่ว โดยไม่ทำอันตรายกับเนื้อเยื่อของผู้ป่วย
ข้อห้ามในการสลายนิ่ว
- ผู้ป่วยที่กำลังตั้งครรภ์
- ผู้ป่วยที่มีเส้นเลือดแดงในช่องท้องโป่งพอง
- ผู้ป่วยที่มีความดันเลือดไม่คงที่หรือควบคุมไม่ได้
- ผุ้ป่วยที่มีการอักเสบของทางเดินปัสสาวะที่ยังควบคุมไม่ได้ เช่น มีไข้สูง
- ผู้ป่วยที่มีปัญหาเกี่ยวกับการแข็งตัวของเลือดหรือ ได้รับยาต้านการแข็งตัวของเลือด
ข้อดีของการสลายนิ่ว คือไม่ต้องผ่าตัด ไม่ต้องดมยาสลบ จึงใช้เวลาในการรักษาตัวและพักฟื้นน้อยกว่า
2.การส่งกล้องในท่อไต (Ureterorenoscopy) โดยใช้กล้องส่องขนาดเล็กผ่านทางท่อ ปัสสาวะ กระเพาะปัสสาวะ และ ขึ้นไปในท่อไตจนถึงตำแหน่งของนิ่ว จากนั้นทำการคีบ หรือคล้องนิ่วออกมา ถ้านิ่วเม็ดค่อนข้างใหญ่ อาจต้องใช้เครื่องมือสลายนิ่วให้แตกก่อน แล้วคีบออกมา เหมาะสำหรับนิ่วในท่อไต
3.การเจาะไต (Percutaneous Nephrolithotripsy) โดยการใช้กล้องเข้าไปในไตโดยตรง โดยการเจาะจากทางด้านหลัง ของลำตัวใกล้ตำแหน่งของไต เมื่อกล้องส่อง ในไตจนเห็นนิ่ว จะทำการสลายนิ่วเป็นชิ้นเล็ก ๆ แล้วคีบออก เหมาะสำหรับนิ่วในไต ที่มีขนาดค่อนข้างใหญ่
4. การทำผ่าตัดเพื่อเอานิ่วออก เป็นวิธีดั่งเดิมที่เคยใช้อยู่ในอดีต ก่อนที่จะมีเครื่องมือ และวิธีการดังกล่าวข้างต้น ซึ่งมีผู้ป่วยบางรายเท่านั้น ที่ยังจำเป็นต้องได้รับการักษา ด้วยวิธีการผ่าตัดแบบนี้
การป้องกัน
วิธีที่ดีที่สุดและเป็นที่ยอมรับทั่วไป คือ การดื่มน้ำมาก ๆ เพื่อเป็นการเจือจาง และลดความเข้มข้นของผลึก ที่อาจจะตกตะกอนรวมตัวกัน เป็นก้อนนิ่วได้ ในผู้ป่วยบางรายอาจจะต้องนำนิ่วมาตรวจวิเคราะห์ หาส่วนประกอบของตัวนิ่ว เพื่อที่จะนำไปวิเคราะห์ร่วมกับเลือดและปัสสาวะ ซึ่งนำไปสู่แนวทางการป้องกัน การเกิดโรคนิ่วใหม่ในนิ่วบางชนิด
ด้วยความปราถนาดีจาก
โรงพยาบาลแมคคอร์มิค