เมื่อลูกน้อยนอนกรน

    

พญ.อโณทัย  พรเลิศ
โสต ศอ นาสิกแพทย์


                

                 อาการนอนกรนในเด็กเป็นปัญหาที่พบได้บ่อย  เสียงกรนเกิดจากการที่อากาศเคลื่อนผ่านทางเดินหายใจ

ส่วนที่แคบลง ซึ่งอาจเป็นส่วนของโพรงจมูก ช่องคอ หรือบางส่วนของกล่องเสียง  เป็นผลให้เกิดการสั่นสะเทือนและ

สะบัดของเนื้อเยื่ออ่อนบริเวณดังกล่าวเกิดเป็นเสียงกรนขึ้น       ในเด็กที่มีอาการนอนกรนโดยไม่มีภาวะหายใจอุดกั้น

( primary snoring ) ยังคงมีระดับออกซิเจนและคาร์บอนไดออกไซด์ในเลือดปกติ      แต่ในกลุ่มที่มีอาการรุนแรงคือ 

มีภาวะอุดกั้นของทางเดินหายใจขณะหลับ( OSA; Obstructive Sleep Apnea )ร่วมด้วย หากไม่ได้รับการดูแลรักษา

ที่เหมาะสม อาจทำให้มีความผิดปกติทางพัฒนาการทั้งทางร่างกายและสติปัญญา    หรือเกิดภาวะแทรกซ้อนรุนแรง

จนถึงแก่ชีวิตได้

                                                                                                                                   
                อาการนอนกรนพบในกลุ่ม OSA มากกว่าเด็กปกติ  แต่ความรุนแรงของเสียงกรนไม่ได้บอกถึงความรุนแรง

ของโรค   เด็กที่กรนดังอาจหยุดหายใจเพียงเล็กน้อยหรือไม่หยุดหายใจเลย   ในขณะที่เสียงกรนเบาอาจมีภาวะหยุด

หายใจนาน  ดังนั้นเสียงกรนอย่างเดียวไม่สามารถบอกถึงความผิดปกติของการหายใจได้ แต่สามารถให้การวินิจฉัยได้

จากการทำ  sleep study  ที่เรียกว่า  polysomnography  ซึ่งเป็นการตรวจด้วยเครื่องคอมพิวเตอร์ใขขณะที่เด็กหลับ

ตลอดคืน

สาเหตุของการนอนกรนและการหยุดหายใจขณะหลับ

            ที่พบบ่อยและสำคัญที่สุดในเด็กคือ การโตของต่อมทอนซิลในช่องปากและต่อมอดีนอยด์ที่อยู่หลังโพรงจมูก 

ซึ่งมักเป็นผลจากการอักเสบเรื้อรัง เป็นผลให้ทางเดินหายใจส่วนบนตีบแคบ นอกจากนี้ยังมีปัจจัยอื่นที่เพิ่มโอกาสเสี่ยง

ต่อการเกิด OSA ได้แก่ เด็กที่อ้วนเกินมาตรฐาน, มีพยาธิสภาพใดก็ตามตั้งแต่โพรงจมูกถึงลำคอ เช่น โรคภูมิแพ้  ไซนัส

อักเสบ ก้อนในโพรงจมูกหรือลำคอ,  บางรายมีความผิดปกติแต่กำเนิดทำให้โครงสร้างของกระดูกใบหน้าผิดปกติ เช่น 

กระดูกกรามเล็ก  ลิ้นโต,  โรคทางพันธุกรรม เช่น ดาวน์ซินโดรม หรือโรคทางสมองที่ทำให้มีการควบคุมการทำงานของ

กล้ามเนื้อระบบหายใจผิดปกติ

                        

อาการและผลเสียต่อสุขภาพเด็ก

- อาการนอนกรน อ้าปากหายใจ ร่วมกับอาการหายใจลำบากขณะนอนหลับ เช่น หายใจติดขัดหรือหยุดหายใจ

  เป็นพักๆ ถ้าเป็นรุนแรงอาจใช้แรงมากในการหายใจจนเห็นทรวงอกยุบตัวลงไป

- นอนหลับไม่สนิท กระสับกระส่าย ตื่นกลางดึกบ่อยๆ  ฝันร้ายหรือนอนละเมอ

- ปัสสาวะรดที่นอน   ปวดศีรษะในตอนเช้า   อาการง่วงนอนตอนกลางวันมากกว่าเด็กทั่วไป

- เสียงพูดไม่ชัด   มีความผิดปกติในการออกเสียงพยัญชนะ  ม/น/ง ซึ่งเป็นเสียงที่ต้องมีลมผ่านจมูกทำให้

  ออกเสียงเหมือนคนเป็นหวัดหรืออมอะไรอยู่

- มีการอักเสบติดเชื้อของต่อมทอนซิลและอดีนอยด์บ่อยๆ เด็กอาจมาด้วยอาการเจ็บคอ

  หรือหวัดเรื้อรังนอกจากนี้อาจพบว่ามีการติดเชื้อของหูชั้นกลาง มีน้ำขัง การได้ยินลดลง

- การเจริญเติบโตไม่สมวัย เนื่องจากเด็กใช้พลังงานในการหายใจขณะหลับมาก จึงสูญเสียพลังงาน

  ที่จะใช้ในการเจริญเติบโต  ร่วมกับมีการหลั่งและการตอบสนองของ growth hormone ผิดปกติ 

  ซึ่งจะมีการหลั่งสูงสุดในช่วงหลับลึก  นอกจากนี้ยังเกิดจากสาเหตุที่เด็กทานน้อย เนื่องจาก

  การอุดตันทางจมูกทำให้การรับรู้รสและกลิ่นลดลง ความอยากอาหารลดลง

- พฤติกรรมที่ผิดปกติเป็นได้ตั้งแต่ขี้อายจนถึงสมาธิสั้น อยู่ไม่นิ่ง ก้าวร้าว

- มีปัญหาการเรียน เรียนไม่ดี เนื่องจากออกซิเจนในเลือดที่ลดลงขณะหลับ หากต่อเนื่องเป็นเวลานาน 

  จะส่งผลกระทบต่อสมองและความจำ

- โครงสร้างของใบหน้าผิดปกติ ( adenoid face ) ลักษณะใบหน้ายาวแบน จมูกแบน ริมฝีปากสั้น 

  ปากบนเผยอ อ้าปากหายใจ ริมฝีปากแห้ง

- ความดันโลหิตสูง หากเป็นมานานและรุนแรง จะส่งผลให้ความดันเลือดในปอดสูงและเกิดภาวะ

  หัวใจล้มเหลวตามมาได้

แนวทางการรักษา

           1)  การรักษาโดยวิธีไม่ผ่าตัด

                 -  ปรับเปลี่ยนท่าทางการนอน โดยให้เด็กนอนตะแคงจะทำให้เกิดการอุดกั้นทางเดินหายใจน้อยกว่า

                    ท่านอนหงาย

                 -  หลีกเลี่ยงยาที่มีฤทธิ์กดประสาทส่วนกลาง เช่น ยาต้านฮีสตามีนหรือยาแก้แพ้ชนิดที่ทำให้ง่วง

                 -  การรักษาด้วยยา เช่น รักษาการอักเสบของทอนซิล โพรงจมูกหรือไซนัส, รักษาโรคภูมิแพ้

                 -  การลดน้ำหนักในเด็กที่อ้วน

                 -  การใช้เครื่องอัดอากาศต่อเนื่องขณะหายใจเข้า  เหมาะสำหรับเด็กที่อ้วน หรือมีความผิดปกติของ

                    ศีรษะและใบหน้าเ  ด็กที่มีโรคทางสมองและกล้ามเนื้ออ่อนแรง

           2)  การรักษาโดยวิธีผ่าตัด

                 -  การผ่าตัดต่อมทอนซิลและอดีนอยด์เพื่อเปิดทางเดินหายใจให้กว้างขึ้น เป็นการผ่าตัดที่ไม่ยุ่งยาก

                    ภาวะแทรกซ้อนน้อย มีความปลอดภัยสูง เป็นวิธีมาตรฐานในปัจจุบัน และได้ผลการรักษาดีที่สุด

                 -  กรณีมีความผิดปกติทางกายวิภาคอื่น เช่น ก้อนในโพรงจมูก  หรือการผ่าตัดโพรงจมูกและไซนัส

           การนอนกรนพบได้บ่อยในเด็ก แต่หากมีภาวะหยุดหายใจร่วมด้วยจะส่งผลเสียต่อเด็กทั้งทางด้านร่างกาย 

จิตใจ และสติปัญญา ดังนั้นผู้ปกครองควรให้ความสำคัญและเฝ้าสังเกตหากบุตรหลานของท่านมีอาการดังกล่าว 

ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการตรวจรักษาอย่างถูกต้องและเหมาะสมต่อไป