อีกทางเลือก……เพิ่มน้ำนมให้ลูกน้อย

อีกทางเลือก……
บทความโดย ศกุณตลา อินถา
นักโภชนาการ

หมอคะ...ทำไมหนู..ไม่มีน้ำนมให้ลูกเลยคะ
....หมอคะ... แรกๆก็มีน้ำนมนะคะ แต่พอได้ 1-2 อาทิตย์น้ำนมก็แห้งค่ะ.
...หมอคะ... คลอดลูกคนแรกก็ไม่มีน้ำนมค่ะ ท้องนี้คงไม่มีแน่เลยค่ะ ทำไงดี
.....หมอคะ... ขณะที่นอนอยู่โรงพยาบาล ก็คัดเต้านม พอกลับมาบ้านไม่เห็นมีน้ำนมค่ะ

นี่คือคำถามที่ฉันได้ยินบ่อยๆขณะที่หน้าที่ให้ความรู้คำปรึกษาแก่หญิงหลังคลอดที่ต้องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ให้ทราบว่า เมื่อกลับไปบ้านแล้วต้องเลี้ยงลูกเอง จะปฏิบัติตัวอย่างไรไม่ว่าเรื่องการให้นมบุตร การรับประทานอาหาร การปฏิบัติตัวเมื่อต้องพบกับความเชื่อของผู้เฒ่าผู้แก่ (ผู้สูงอายุ) เรื่องการอยู่ไฟ โดยเฉพาะความเชื่อของคนภาคเหนือ ฯลฯ แม้ฉันจะอยู่ในฐานะนักโภชนาการไม่ใช่หมอ แต่ด้วยความรู้และประสบการณ์ที่ได้รับมาตอนสมัยเป็นพยาบาลจึงได้นำมาถ่ายทอดให้แก่หญิงหลังคลอด ก็ยังเจอปัญหาเรื่องการไม่มีน้ำนมให้แก่ลูกอยู่เสมอ บางรายโทรศัพท์มาปรึกษาฉันว่า เมื่อวานร้องไห้ เครียด เพราะไม่มีน้ำนมให้ลูก บ้างก็เล่าว่าในสัปดาห์แรกหลังคลอดผู้เฒ่าผู้แก่ (ผู้สูงอายุ) จะให้ทานแต่ข้าวเหนียวอย่างเดียว ห้ามทานอย่างอื่นไม่ว่าจะเป็นเนื้อสัตว์ ไข่ นม ผัก ผลไม้ ฉันเริ่มมองเห็นความเสี่ยงปัญหาทั้งทางด้านร่างกายและจิตใจของหญิงหลังคลอด ว่าเป็นเรื่องที่ต้องรีบช่วยหาทางแก้ไข แม้จะไม่สามารถแก้ได้ทั้งหมดแต่แค่ขอให้คลายความทุกข์ลงได้บ้างก็ยังดี

ฉันพยายามค้นคว้าหาความรู้ใหม่ๆจาก internet และผู้รู้หลายๆท่านโดยเฉพาะผู้เฒ่าผู้แก่
(ผู้สูงอายุ) อย่างที่บอกคนภาคเหนือมีความเชื่อเรื่องการอยู่ไฟมากมาย จึงรวบรวมความรู้ที่ได้มาปรึกษาทีมงานซึ่งประกอบด้วยหัวหน้าแผนกโภชนาการและนักโภชนาการ ว่าจะช่วยหญิงหลังคลอดได้อย่างไร มติที่ประชุมตกลงว่า เราจะนำสมุนไพรมาช่วยในการกระตุ้นการขับน้ำนม โดยการใช้หัวปลี

สาเหตุที่เลือกหัวปลีมาใช้เพราะ

1. มีคุณค่าสารอาหาร แร่ธาตุต่างๆมากมาย
2. หาได้ง่ายตามท้องถิ่น
3. ราคาถูก
4. เป็นภูมิปัญญาชาวบ้านที่ใช้กันมานาน

แต่ปัญหาอยู่ตรงที่ว่า

1. บางคนทานหัวปลีไม่ได้ เพราะว่ามีรสชาติฝาด
2. วีธีการปรุงประกอบทำได้โดยต้ม แกง ยำ จึงทำให้เบื่อได้ง่าย

ดังนั้นทีมงานจึงได้คิดค้นการดัดแปลงเมนูอาหารประเภทหัวปลีขึ้น เพื่อให้

1. ง่ายแก่การรับประทาน
2. เป็นอีกทางเลือกหนึ่งในการปรุงประกอบอาหารเมนูหัวปลี

แต่ฉันก็ไม่ลืมที่จะคำนวณคุณค่าสารอาหาร เกลือแร่ วิตามินที่มีอยู่ในหัวปลี รวมทั้งสารอาหารที่ควรได้รับในแต่ละวัน ตามความรู้ที่เรียนมา ที่สำคัญที่สุดหญิงหลังคลอดต้องรับประทานอาหารให้ครบ
5 หมู่ รวมทั้งเทคนิคการป้อนนม จากนั้นฉันก็ตั้งชื่อเมนูนี้ว่า เครื่องดื่มสมุนไพรเพิ่มสายใยรักจากแม่สู่ลูก หรือเรียกง่ายๆว่า น้ำหัวปลีนั่นเอง

วิธีการทำ

1. นำหัวปลีมาแกะเอาส่วนที่แก่และส่วนที่เป็นเกสรออก
2. ผ่าหัวปลีออกเป็นส่วนๆ นำหัวปลีไปแช่ในน้ำเกลือสักครู่หนึ่ง
3. นำน้ำเกลือไปต้มจนเดือด จากนั้นนำหัวปลีลงต้ม
4. นำหัวปลีสุกมาหั่นฝอย
5. นำหัวปลีฝอยและน้ำที่ต้มแล้วไปปั่นจนละเอียด
6. เติมงาดำคั่วบดลงไป ปรุงรสชาติด้วยน้ำตาลทรายและเกลือตามใจชอบ

ขณะนี้ทางแผนกโภชนาการ โรงพยาบาลแมคคอร์มิคของเรามี Order สั่งจากหญิงหลังคลอดทุกวัน ท่านใดสนใจสามารถติดต่อได้ที่เบอร์โทร. 0-5392-1777 ต่อ 1222, 1523 หรือ 0-8586-82635

บรรณานุกรม

1. การบริหารจัดการคลินิคนมแม่สำหรับโรงพยาบาลทุกระดับ โดย กลุ่มอนามัยแม่และเด็ก สำนักส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย
2. ข้อกำหนดสารอาหารที่ควรได้รับประจำวันและแนวทางการบริโภคอาหารสำหรับคนไทย คณะกรรมการจัดทำคู่มือข้อกำหนดสารอาหารประจำวันที่ร่างกายควรได้รับของประชาชนชาวไทย กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข กรุงเทพฯ : องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก 2530
3. ตารางแสดงคุณค่าอาหารไทยในส่วนที่กินได้ 100 กรัม กองโภชนาการ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข กรุงเทพฯ : องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก 2530
4. E-learning วิทยาลัยพยาบาลเครือข่ายภาคกลางhttp://mail.bcnnv.ac.th/~pop/obs/active_birth2.htm)